Video's
Als de kransslagaders ernstig zijn vernauwd en dotteren niet voldoende kan helpen,dan biedt een bypassoperatie een goed vooruitzicht op een leven zonder pijn op de borst. Bypass is het Engelse woord voor omleiding en dat is wat er gebeurt. Devernauwing in de kransslagader zelf wordt niet behandeld zoals bij dotteren, maarde bloedtoevoer wordt omgeleid zodat het zuurstofrijke bloed via een omweg voorbijde vernauwing komt. De file wordt als het ware omzeild door een sluiproute tenemen. De omleiding wordt gemaakt met een ander bloedvat, meestal een slagaderuit de borstkas of een ader uit het been.
Een bypassoperatie is een grotere belasting dan dotteren, maar de operatie verlooptmeestal zonder complicaties. De bypassoperatie heeft een relatief lange ensuccesvolle geschiedenis.
De medische naam voor een bypassoperatie is CABG, een afkorting van CoronaryArtery Bypass Grafting (Coronary Artery = kransslagader, Graft = transplantatie).
Drievatslijden
Een dokter zal gaan denken aan een bypassoperatie als uit onderzoeken blijkt dat er sprake isvan drievatslijden, dat wil zeggen dat de drie grote kransslagaders vernauwd zijn. Eigenlijkontspringen er twee grote kransslagaders aan de aorta, de linker en de rechter kransslagader,maar de linker grote kransslagader vertakt zich al snel na de hoofdstam in twee grote vertakkingen. Een bypassoperatie komt meestal pasin beeld als alle drie de grote kransslagaders vernauwd zijn, maar ook bij een vernauwing vande hoofdstam van de linkerkransslagader alleen.
De brede vertakkingen in het begin van de kransslagaders voorzien een groot deel van dehartspier van zuurstofrijk bloed, bij drievatslijden gaat het zelfs om het gehele hart. Daaromis een vernauwing op die plaatsen ernstiger dan een vernauwing meer stroomafwaarts.
Een bypassoperatie wordt een reële optie als het drievatslijden gepaard gaat met een verminderdepompfunctie van het hart en als de pijn op de borst niet met medicijnen is tebestrijden.
Bypassoperatie met drie omleidingen
A. Vernauwingen in kransslagaders (geel)
B. Linker Anterieur Descenderende slagader (LAD)
C. Rechter Coronair Arterie (RCA)
D. Bypass met behulp van Rechter Interne Arteria Mammaria (RIMA)
E. Bypass met behulp van Linker Interne Arteria Mammaria (LIMA)
F. Bypass met behulp van beenader (blauw)
G. Aorta
H. Longslagader
I. Circumflex Arterie (Cx)
Hart-longmachine
Een bypassoperatie is een zware operatie die uren in beslag neemt. Om te beginnen zaagt dechirurg het borstbeen open zodat het hart en de kransslagaders vrij komen te liggen. Dan zijner twee manieren om de operatie te verrichten: met en zonder de hart-longmachine.
De hart-longmachine is de klassieke manier. De grote bloedvaten worden aangesloten opeen machine, die tijdelijk het bloed van zuurstof voorziet en de pompfunctie van het hartoverneemt. Het hart wordt vervolgens stilgezet zodat het fijne chirurgische werk kan wordenuitgevoerd.
Het grootste deel van de bypassoperaties wordt uitgevoerd met de hart-longmachine. De grote bloedvaten worden tijdelijk aangesloten op deze machine, die het bloed van zuurstof voorziet en de pompfunctie van het hart overneemt. De hartspier wordt vervolgens stilgezet om het fijne chirurgische werk te kunnen uitvoeren.
Een bypassoperatie wordt in bepaalde gevallen ook uitgevoerd zonder hart-longmachine. Op de plek van de bypass wordt het hart zo stil mogelijk gehouden, terwijl het gewoon blijft kloppen. Om de hartspier plaatselijk stil te leggen, worden speciale zuignappen gebruikt. Vanwege die zuignappen wordt dit ook wel de Octopus-techniek genoemd.
Voor degene die het ondergaat maakt het niet veel uit of een bypassoperatie met of zonder de hart-longmachine wordt uitgevoerd. In bepaalde gevallen kan de Octopus-techniek een klein voordeel opleveren, maar niet iedereen komt hiervoor in aanmerking.
Een bypassoperatie kan ook op een minimaal-invasieve manier worden uitgevoerd, dat wil zeggen dat de wond zo klein mogelijk wordt gehouden en er zo weinig mogelijk weefsel wordt geraakt. Hierbij wordt er aan de linkerkant van het hart niet meer dan één omleiding gemaakt. De minimaal-invasieve manier staat nog in de kinderschoenen en wordt weinig uitgevoerd.
Een bypassoperatie wordt bij voorkeur uitgevoerd met twee slagaders die de voorzijde van de borstkas van bloed voorzien, de LIMA en de RIMA, aangevuld met aders uit het onderbeen.
LIMA, RIMA en beenaders
Voor de omleidingen bij een bypassoperatie worden bij voorkeur twee soorten bloedvatengebruikt: de twee slagaders die vlak achter het borstbeen lopen, te weten de Linker en deRechter Interne Arteria Mammaria (LIMA en RIMA), en aders uit het been. Soms wordt een slagader uiteen onderarm gebruikt.
De LIMA en de RIMA zijn vertakkingen van een slagader onder het sleutelbeen. De natuurlijkeverbinding bij de oorsprong blijft gewoon in stand, maar een centimeter of twintigstroomafwaarts worden de slagaders losgesneden en elders vastgemaakt aan de kransslagaders.
De slagaders zijn direct klaar voor hun nieuwe functie, maar de beenaders moeten wordenaangepast. Een ader bevat namelijk klepjes in de binnenwand die in het been de bloedstroomrichting het hart bevorderen. Dat probleem wordt opgelost door de ader omgekeerd te plaatsen.De beenader wordt aan beide uiteinden opnieuw ingehecht. Het ene uiteinde wordtvastgemaakt aan de wand van de aorta en de andere kant op de kransslagader.
Uit klinische trials blijkt dat de slagaders uit de borstkas na de operatie over het algemeenminder problemen opleveren dan de aders uit het been. Het meest voorkomende probleemis het ontstaan van vernauwingen in de omleidingen. De slagaders doen het beter,maar de beenaders zijn vaak ook nodig, want per operatie worden er soms meer dan vier à vijfomleidingen gemaakt.
Tien jaar zonder pijn op de borst
Een bypassoperatie wordt al veertig jaar lang over de hele wereld uitgevoerd. Er is dus veelervaring met het risico en perspectief voor wie de operatie ondergaat. Het is een van de bestgedocumenteerde chirurgische ingrepen.
Het risico is natuurlijk afhankelijk van leeftijd en conditie. Wie oud en gebrekkig is heefteen grotere kans op complicaties. Het risico op complicaties bij een bypassoperatie is relatiefklein, het risico op overlijden nog veel kleiner.
Het perspectief voor iemand met pijn op de borst is goed. Tien jaar na de operatie zijndrie op de vijf mensen nog vrij van klachten. En dat terwijl de meesten al een lange geschiedenisvan hartklachten achter de rug hebben en zeker niet tot de jongsten behoren.
René Favaloro: de eerste bypassoperatie
De eerste bypassoperatie werd uitgevoerd in 1967 in een ziekenhuis in het Amerikaanse Cleveland.Uitvoerend hartchirurg was de Argentijn René Favaloro, die kort daarvoor ook hetconcept voor deze nieuwe behandeling had bedacht. Een paar jaar later ging Favaloro als eengevierd man terug naar zijn vaderland, waar hij zich inzette om de cardiologie op een hogerplan te brengen.
